Từ những cách làm hiệu quả...

Vốn là đặc sản của mảnh đất xứ Đông song có thời kỳ cây vải thiều bị người dân thờ ơ vì điệp khúc được mùa, mất giá. Gần đây, vải thiều Thanh Hà đã dần lấy lại vị thế, chiếm lĩnh các thị trường khó tính. Không những vậy, đặc sản này còn đến gần hơn với người tiêu dùng thông qua du lịch sinh thái. Người khai mở hướng đi này là vợ chồng chị Phạm Thị Liêm ở thôn An Lão, xã Thanh Khê (Thanh Hà).
 

Để xây dựng được mô hình nông nghiệp sinh thái kết hợp du lịch, thay vì sản xuất theo kinh nghiệm, thói quen, chị học hỏi kỹ thuật VietGAP nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả kinh tế của quả vải. Cùng với sản xuất sạch, từ năm 2015, chị bắt đầu trồng hoa quanh lối đi để khu vườn bắt mắt, hấp dẫn hơn. Dưới bàn tay của vợ chồng chị Liêm, khu đồng hoang bèo tây giăng kín lối sau hơn 20 năm đã thành tiểu khu du lịch sinh thái Đồng Mẩn với điểm nhấn là vườn vải đỏ rực, trĩu quả đạt chuẩn VietGAP. Mỗi mùa vải chín, hàng chục nghìn du khách từ mọi nơi về đây tham quan, trải nghiệm, thưởng thức hương vị ngon ngọt của vải thiều Thanh Hà. Họ vui vẻ mua vé tham quan, bỏ ra số tiền lớn hơn để được nếm thử vải thiều đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. 

Trang trại nuôi lợn của anh Nguyễn Đắc Viêm ở xã Định Sơn (Cẩm Giàng) không chỉ có quy mô “khủng” mà còn được đánh giá là hiện đạị nhất Hải Dương với quy trình sản xuất đồng bộ, khép kín. Hiện nay, ngoài đáp ứng khoảng 50% lượng con giống bố mẹ cho các hộ chăn nuôi trong tỉnh, anh Viêm còn là bạn hàng tin cậy của nhiều chủ trang trại ở các tỉnh, thành phố lớn phía Bắc. Với gần 1.000 con lợn giống ông bà nhập khẩu từ các nước Mỹ, Bỉ, Canada, Đan Mạch… mỗi tháng anh Viêm cung cấp khoảng 500 con lợn nái và 2.000 con lợn thương phẩm. Khi dịch tả lợn châu Phi bùng phát, trang trại của anh cũng không bị ảnh hưởng. Để có kết quả này, anh Viêm đã nghiêm túc áp dụng quy trình sản xuất sạch.

Năm 2002, sau khi tốt nghiệp Học viện Nông nghiệp Việt Nam, anh Viêm đầu quân cho một doanh nghiệp sản xuất cám có tiếng trong tỉnh. Xuống từng hộ dân để tiếp thị sản phẩm, anh nhận thấy thất bại trong nuôi lợn đa phần là do chủ quan, người chăn nuôi lệ thuộc quá nhiều các yếu tố bên ngoài, thiếu chủ động trong sản xuất. Năm 2012, anh quyết định nghỉ việc về làm kinh tế trang trại. Không chỉ khắt khe về kỹ thuật chăn nuôi, trang trại của anh Viêm còn đi đầu ứng dụng khoa học - công nghệ vào sản xuất. Toàn bộ lợn giống đều được gắn chip nhằm xác định thể trạng của từng con, từ đó có những điều chỉnh phù hợp trong chế độ ăn uống, sinh hoạt. Chip cũng giúp phát hiện bệnh dịch nhanh chóng, giúp các kỹ sư xử lý kịp thời, tránh được thiệt hại không đáng có. Khâu cho lợn ăn và vệ sinh chuồng trại cũng hoàn toàn tự động. Lượng thức ăn được tính toán phù hợp với trọng lượng từng con để không lãng phí. Quá trình sinh trưởng, phát triển của lợn sẽ được lưu giữ trong hệ thống camera giám sát được lắp đặt xung quanh chuồng trại.

Phát triển nông nghiệp xanh tại Hải Dương không chỉ dừng lại ở các mô hình đơn lẻ mà đã tạo được sự lan tỏa lớn. Nông dân huyện Tứ Kỳ chính là điển hình như vậy khi luôn gìn giữ, bền bỉ khai thác những ưu đãi từ tự nhiên. Từ những năm 1999-2000, nông dân ở những nơi có vùng đất bãi do phù sa sông Thái Bình bồi đắp của huyện đã hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hóa học ở vùng khai thác rươi, cáy tự nhiên ngoài bãi sông Thái Bình. Thời gian gần đây, người dân chấm dứt hoàn toàn với phương thức canh tác hóa học, chuyển sang làm hữu cơ để tạo môi trường thuận lợi cho rươi, cáy sinh sôi.

Vùng đất bãi sông Thái Bình được nông dân Tứ Kỳ quý hơn vàng do giá trị sản xuất từ 400-500 triệu đồng/ha/năm. Nông dân canh tác thuận tự nhiên, trồng lúa hữu cơ để dưỡng đất cho rươi, cáy sinh sôi. Ngoài khai thác ngoài bãi, nông dân còn đưa nước dẫn dụ rươi, cáy phát triển trong đồng. Trên mảnh đất đó, nhiều nông sản mang đặc trưng riêng được vun đắp, xây dựng, trở thành sản phẩm OCOP tiêu biểu của cả tỉnh. Gạo hữu cơ, chuối hữu cơ, rươi, cáy tự nhiên của Tứ Kỳ được người tiêu dùng biết đến, nhắc đến nhiều hơn. Uy tín của sản phẩm, niềm tin của khách hàng càng được củng cố khi hơn 200 ha sản xuất nông nghiệp tại huyện được công nhận đạt chuẩn các tiêu chí về sản xuất hữu cơ.

Nông dân Thanh Hà bắt đầu phát triển nông sản đặc sản theo hướng đa giá trị khi kết hợp sản xuất sạch gắn với du lịch sinh thái. Ảnh: Thành Chung

... đến định hướng lâu dài

Sản xuất xanh là giải pháp kiến tạo nền nông nghiệp bền vững. Với điều kiện sản xuất phù hợp, Hải Dương đã và đang kiên định với lựa chọn này. Đồng chí Trần Văn Quân, Phó Chủ tịch UBND tỉnh khẳng định Hải Dương đang nỗ lực chuyển từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp theo hướng xanh hóa. Minh chứng là tỉnh đã khẩn trương, kịp thời có những chỉ đạo, ban hành nhiều chương trình, đề án phục vụ phát triển nông nghiệp xanh. Với tiềm năng, thế mạnh vốn có, tỉnh quyết tâm gây dựng một nền nông nghiệp xanh bền vững mang giá trị kinh tế và ý nghĩa nhân văn sâu sắc.

Theo đuổi mục tiêu tăng trưởng xanh để thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII nhiệm kỳ 2020-2025, Hải Dương đã đưa nông nghiệp hàng hóa tập trung ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ trở thành một trong bốn trụ cột phát triển của tỉnh. Đồng thời ban hành Đề án “Phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030” nhằm tạo tiền đề gây dựng nền nông nghiệp xanh để vừa khai thác, vừa gìn giữ, bảo vệ tư liệu, điều kiện sản xuất. Cùng với việc đề ra mục tiêu, Hải Dương ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ nhằm khuyến khích, tạo động lực cho các tổ chức, cá nhân phát triển nông nghiệp xanh. Tỉnh hỗ trợ người dân kinh phí phát triển sản xuất trồng trọt, chăn nuôi theo VietGAP, GlobalGAP, kiểm soát an toàn dịch bệnh; tích cực chuyển giao kỹ thuật, công nghệ, hướng người dân tới sản xuất tuần hoàn, hạn chế tác động tới môi trường.

Theo đánh giá của lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong những lần về thăm Hải Dương, tỉnh là một trong những địa phương đi đầu trong phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ của cả nước. Đến nay, toàn tỉnh có hơn 15.500 ha rau màu, trái cây sản xuất theo quy trình GAP. Trong đó có hơn 1.500 ha được cấp giấy chứng nhận đạt chuẩn VietGAP, GlobalGAP. Trong sản xuất hữu cơ, Hải Dương có 421,7 ha canh tác theo hướng này và có 150 ha đã được công nhận đạt chuẩn. Tỉnh đã xây dựng 287 mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu. Bên cạnh thế mạnh sản xuất sạch trong trồng trọt, Hải Dương cũng phát huy lợi thế này ở lĩnh vực chăn nuôi. Toàn tỉnh có 521 cơ sở chăn nuôi đáp ứng tiêu chí sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. 1.000 ha nuôi thủy sản theo hình thức “ao nổi”, “sông trong ao” nhằm giảm thiểu ảnh hưởng tới môi trường nước. Hải Dương cũng tiên phong ứng dụng công nghệ tưới tiết kiệm và xây dựng nhà màng, nhà lưới phục vụ sản xuất.

Quyết tâm của tỉnh đã thôi thúc các địa phương xây dựng nền nông nghiệp xanh theo điều kiện, đặc thù của từng nơi. Nếu như huyện Tứ Kỳ tạo đột phá từ sản xuất hữu cơ để khai thác các sản phẩm tự nhiên thì huyện Gia Lộc lại thúc đẩy ứng dụng công nghệ cao, hay thị xã Kinh Môn phát triển các vùng chuyên canh hành, tỏi, trở thành "vựa" hành, tỏi lớn nhất miền Bắc…

Theo Bí thư Huyện ủy Tứ Kỳ Nguyễn Ngọc Sẫm, sản xuất nông nghiệp xanh mang lại nhiều giá trị, không những nâng cao hiệu quả kinh tế mà còn thay đổi nhận thức người sản xuất và người tiêu dùng về nông sản sạch. Địa phương đang tích cực thực hiện Đề án “Phát triển nông nghiệp hàng hóa tập trung theo chuỗi giá trị, ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ bảo đảm vệ sinh thực phẩm, gắn kết thị trường tiêu thụ giai đoạn 2021-2025”. Thông qua đề án này, huyện kỳ vọng sẽ tạo được bứt phá trong phát triển nông nghiệp, hướng đến nền nông nghiệp xanh phục vụ cộng đồng xã hội.