35 năm đi qua, sóng biển có thể xóa nhòa mọi dấu vết nhưng không thể xóa được ký ức bi tráng của người dân Việt Nam về những con người quả cảm mà sự hy sinh của họ được dựng thành những tượng đài bất tử về tình yêu Tổ quốc. Tinh thần chiến đấu của các anh là một nốt son trong lịch sử dân tộc mà thế hệ hôm nay và mai sau phải khắc cốt ghi tâm.

35 năm trước, vào ngày 14.3.1988, trong một cuộc chiến không cân sức, 64 chiến sỹ Hải quân Việt Nam đã vĩnh viễn nằm lại giữa biển sâu để bảo vệ chủ quyền của đất nước tại các bãi đá Gạc Ma, Cô Lin và Len Đao thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Hình ảnh các chiến sĩ Hải quân Việt Nam hiên ngang đứng thành vòng tròn bảo vệ lá cờ Tổ quốc trên đảo Gạc Ma, vẽ thành "Vòng tròn bất tử" mãi khắc ghi sử sách, viết nên bản anh hùng ca còn vang vọng mãi trong lịch sử dựng nước, giữ nước của ông cha, nhắc nhớ con cháu phải quyết giữ vững từng tấc đất, lãnh thổ, hải giới mà ông cha đã không tiếc máu xương để bảo vệ.

Chủ quyền quốc gia là tối thượng, bất khả xâm phạm

Chủ quyền quốc gia là tối thượng, bất khả xâm phạm. Các thế hệ người Việt Nam đã đổ biết bao công sức, máu xương để xác lập chủ quyền, giữ gìn lãnh thổ, các vùng biển và hải đảo thiêng liêng của Tổ quốc.        

Cách đây hàng trăm năm, những người con ưu tú của nước Việt Nam đã vượt muôn vàn khó khăn, gian khổ, xả thân giữa biển khơi mênh mông vì chủ quyền đất nước. Những câu ca lưu truyền trong dân gian còn tới hôm nay, như: "Hoàng Sa đi có về không - Lệnh vua sai phái quyết lòng ra đi" là minh chứng cụ thể nhất cho sự quả cảm, các kỳ tích mà họ đã lập nên.

Khâm phục biết bao và cũng xúc động biết bao khi được biết trước khi thuyền nhổ neo, mỗi người sẽ chuẩn bị một đôi chiếu, bảy sợi dây mây, bảy đòn tre để nếu hy sinh thì đồng đội bó lại, gắn tấm thẻ tre ghi tên tuổi, quê quán rồi thả xuống biển, cầu mong nếu thân xác may mắn dạt được vào bờ, người trong đất liền biết đó là ai! Chính vì "Hoàng Sa lắm đảo nhiều cồn - Chiếc chiếu bó tròn mấy sợi dây mây" mà trong nhiều thế kỷ trước, triều đình đã có sắc truy phong một số cai đội Hoàng Sa kiêm quản Trường Sa là "Thượng đẳng thần" và những người lính Hoàng Sa kiêm quản Trường Sa là "Hùng binh Hoàng Sa".

Quyết lấy máu mình để bảo vệ biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc
 
Tinh thần quả cảm, quyết tâm vô hạn, dũng cảm phi thường của thế hệ ông cha lại được thế hệ sau nối tiếp. Ngày 14.3.1988, 64 người lính bảo vệ đảo Gạc Ma, trong cuộc chiến không cân sức, đã vĩnh viễn nằm xuống dưới làn mưa đạn.

Cuộc chiến đấu bảo vệ chủ quyền của Tổ quốc trên bãi đá Gạc Ma, Cô Lin, Len Đao ngày 14.3.1988 là cuộc chiến không cân sức. Nơi đầu sóng, ngọn gió, phương tiện vũ khí hạn chế, không có bờ đất, công sự che thân, nhưng với tình yêu đất nước, quyết tâm bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc, cán bộ, chiến sỹ các lực lượng trên 3 con tàu HQ 604, HQ 605 và HQ 505 và lực lượng bảo vệ đảo Gạc Ma, Cô Lin, Len Đao đã nêu cao ý chí kiên cường, tinh thần dũng cảm, quyết tâm đến cùng để bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc.

Anh hùng lực lượng vũ trang, Đại tá Vũ Huy Lễ, nguyên thuyền trưởng tàu HQ 505 không thể quên những giây phút chiến đấu hào hùng bảo vệ cụm đảo Gạc Ma, Cô Lin, Len Đao ngày đó. Trước sự tấn công dùng sức mạnh quân sự áp đảo nhằm uy hiếp tinh thần nhưng các cán bộ chiến sĩ của chúng ta rất gan dạ, kiên cường, dũng cảm, kiên quyết bám tàu, bám đảo để bảo vệ cờ, bảo vệ đảo. Sau khi uy hiếp nhưng không làm lay chuyển được tinh thần cán bộ chiến sĩ của ta, các tàu chiến của địch đã dùng súng, pháo bắn thẳng vào tàu của chúng ta, làm tàu HQ 604 bốc cháy và chìm rất nhanh. Tại đảo Gạc Ma, các cán bộ chiến sĩ đã nắm chặt tay nhau tạo thành vòng tròn bảo vệ lá cờ Tổ quốc, lấy thân mình quyết tâm giữ đảo.

“Không được lùi bước. Phải để cho máu mình tô thắm lá cờ Tổ quốc và truyền thống vinh quang của Quân chủng” - câu nói của Anh hùng liệt sỹ, thiếu úy Trần Văn Phương, Phó chỉ huy trưởng đảo Gạc Ma lúc ấy không chỉ thể hiện khí phách anh hùng, mà còn là tư thế của người làm chủ thực sự biển đảo dù trong bất cứ hoàn cảnh nào.

Các cán bộ chiến sĩ Hải quân đã chiến đấu đến hơi thở cuối cùng để bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Sự kiện lịch sử Gạc Ma đã minh chứng một cách đầy đủ, rõ nét phẩm chất những chiến sĩ cách mạng kiên trung, những người con ưu tú của đất nước, sẵn sàng xả thân, không lùi bước, quyết lấy máu mình để bảo vệ biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

64 người lính bảo vệ đảo Gạc Ma đã gác lại bao ước mơ hoài bão và dâng hiến tuổi thanh xuân của mình để bảo vệ những cột mốc tiền tiêu. Máu của các anh lẫn vào biển xanh, xương của các anh đã thấm vào lòng đảo, tên các anh được đời đời thế hệ hôm nay và mai sau ghi nhớ.

 “Không một ai bị lãng quên và không ai được phép quên lãng”. Đó chính là lời mà những người cựu binh Gạc Ma luôn tự nhắc nhở mình và đồng đội suốt nhiều năm qua.

Tưởng nhớ “những người nằm lại phía chân trời”

Những ngày này, Khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma, ở xã Cam Hải Đông, huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hòa lại đón các đoàn từ khắp cả nước về thắp hương, tưởng nhớ các anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống 35 năm trước. Từ đây nhìn về phía biển, những người con đất Việt lại thầm nhắn gửi lời tri ân tới những con người quả cảm, những con người đã anh dũng hy sinh cả tuổi trẻ và tính mạng của mình vì chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma do Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam phát động đồng bào trong và ngoài nước đóng góp xây dựng, khởi công từ tháng 3.2015, giai đoạn 1 được hoàn thành, đi vào hoạt động từ tháng 7.2017. Khu tưởng niệm rộng hơn 2,5 ha nằm trên đồi cao nhìn ra Biển Đông với 4 cụm công trình chính là cụm tượng đài, khu mộ gió, khu quảng trường và bảo tàng Gạc Ma…

Giữa khu tưởng niệm, nổi bật là hình ảnh cụm tượng đài “Vòng tròn bất tử”, tái hiện hình ảnh ngày 14.3.1988, các chiến sĩ với cuốc xẻng trên tay đã anh dũng chống trả quyết liệt, đánh bật đối phương ra nhiều lần để bảo vệ đảo Gạc Ma.

Từ khi đi vào hoạt động đến nay, Khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma đã đón hơn nửa triệu lượt khách đến thăm viếng. Ngoài đồng đội, thân nhân các liệt sĩ còn có đông đảo người dân, sinh viên, học sinh, Việt kiều… Nhiều đơn vị, đoàn thể, trường học đã tổ chức lễ kết nạp đảng viên, đoàn viên, sinh hoạt truyền thống, giáo dục lịch sử… tại Khu tưởng niệm.

Giờ đây, mỗi tàu ra Trường Sa đều thực hiện nghi thức thả hoa để tưởng niệm những liệt sỹ đã ngã xuống trong trận chiến ngày 14.3.1988. Từ mái đầu bạc đến mái đầu xanh; từ những người vào sinh ra tử qua hai cuộc kháng chiến đến các bạn trẻ chưa một lần mặc áo lính; từ những người lăn lộn với biển, đảo sống sót trở về đến những người lần đầu tiên đến đây đều không cầm được nước mắt, khi thắp hương tưởng nhớ các liệt sỹ. Nghi thức tưởng niệm ấy có cả bi thương xen lẫn tự hào. Nhưng cuộn gói tất cả trong đó là nghĩa cử tri ân, là lời khẳng định không ai quên khúc bi tráng Gạc Ma, không ai quên những người lính đã kiên cường bảo vệ một phần lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc trên Biển Đông.

Hiện tỉnh Khánh Hòa chuẩn bị xây dựng Bảo tàng Trường Sa bên cạnh Khu tưởng niệm Chiến sĩ Gạc Ma. Theo ông Võ Duy Trúc, Trưởng Ban quản lý Khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma, tại đây sẽ hình thành một cụm công trình văn hóa đậm chất biển đảo, ghi nhớ công ơn những thế hệ người Việt đã anh dũng chiến đấu bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc.

Sáng 12.3.2023, tại Đình Nại Nam, phường Hòa Cường Bắc, quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng, Ban liên lạc Bộ đội Trường Sa khu vực Quảng Nam, Đà Nẵng đã tổ chức Lễ dâng hương, thả hoa tưởng niệm, tri ân 64 liệt sỹ. Ông Nguyễn Văn Tấn, Trưởng Ban liên lạc Bộ đội Trường Sa khu vực Quảng Nam, Đà Nẵng cho biết, năm nay ngoài lễ giỗ chung tại Đình Nại Nam còn có một lễ lớn khác được tổ chức vào ngày 14.3. “Chúng ta xin thề trước hương hồn tổ tiên, trước hương hồn các liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc, xin hứa với các anh, xin nhắn nhủ với các thế hệ mai sau sẽ quyết tâm bảo vệ Tổ quốc yêu thương, bảo vệ bằng được quần đảo Trường Sa, một phần lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc. Thế hệ hôm nay và mai sau phải khắc cốt ghi tâm, không một ai được lãng quên!”.